Περί Διοικητικής Αυτοτέλειας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Αγαπητοί φίλοι,
Πολύ καλά κάνουμε και ασχολούμαστε με θέματα που θεωρούμε ότι προκαλούν ή θα προκαλέσουν δυσλειτουργίες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Όμως, σε αρκετές περιπτώσεις, η επιχειρησιακή δυσλειτουργία είναι το σύμπτωμα, δεν είναι η ασθένεια. Αν θέλουμε θεραπεία και όχι ανακούφιση καλό είναι να ασχολούμαστε με τα αίτια, με την παθογένεια.
Για λόγους οικονομίας του χρόνου θα τοποθετηθώ μόνο πάνω στο θέμα της διοικητικής αυτοτέλειας, που είναι μια έννοια βαθύτατα πολιτική. Αν θυμάμαι καλά, μάθαμε στο Γυμνάσιο ότι ‘τέλος’, στα αρχαία Ελληνικά, σημαίνει ‘σκοπός’. -Καλού κακού το τσεκάρισα και στο Ίντερνετ!.
Συνεπώς, ‘αυτοτέλεια’ (τουλάχιστον υπό την ευρεία έννοια) σημαίνει ‘αυτοσκοπός’.
Βαρύ ακούγεται! Μιλάμε, για αυτοσκοπό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης; Μην τρομάξουμε τον κόσμο της Κεντρικής εξουσίας, αλλά η απάντηση είναι ναι!. Ναι, υπό τον όρο ότι θα απαντήσουμε- με μονοσήμαντο τρόπο –στα εξής τρία ερωτήματα:
Πρώτον: Νομιμοποιούμαστε, ως θεσμός, να ζητάμε διοικητική αυτοτέλεια;
Δεύτερον: Είναι καλό πράγμα η διοικητική αυτοτέλεια της Αυτοδιοίκησης;
Και Τρίτον: Έχουμε συγκεκριμένη πρόταση ενόψει και της Διοικητικής
Μεταρρύθμισης;
Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα, δηλαδή αν νομιμοποιούμαστε να ζητάμε διοικητική αυτοτέλεια, έρχεται από την κορυφαία αρχή κοινωνικής Οργάνωσης , που είναι η Επικουρικότητα. Θυμάμαι τον λόρδο Μακένζη Στιούαρτ, που ήταν εκπρόσωπος της Αγγλίας στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, να δηλώνει στο Μάαστριχτ ότι είχε βρει τριάντα διαφορετικούς ορισμούς για την Επικουρικότητα.
Για το λόγο αυτό κατηγόρησε κυρίως τους Γραφειοκράτες των Βρυξελλών λέγοντας πως έχουν καταφέρει να μετατρέψουν σε ‘γκόμπλεντυγκουκ’ (Ελληνιστί: σε αλαμπουρνέζικα, σε ασυναρτησίες), θεμελιώδεις έννοιες κοινωνικής οργάνωσης και διοίκησης!
Όταν μάλιστα σε αυτό προστίθεται και η ανοηματική ‘Αρχή της Εγγύτητας’ τότε τα πράγματα δικαιώνουν πλήρως τον Άγγλο νομομαθή. Έχω παραστεί σε ενδιαφέρουσες συζητήσεις στην επιτροπή Περιφερειών στις Βρυξέλλες που αναρωτιόντουσαν για το τι, στην ευχή, μπορεί να σημαίνει η φράση «εγγύτερα στον πολίτη». Πάμε παρακάτω.
Η Αρχή της Επικουρικότητας, που είναι η νομιμοποιητική αρχή για τη διοικητική αυτοτέλεια της Αυτοδιοίκησης, στηρίζεται στην σοφή διαπίστωση πως:
Όλοι οι άνθρωποι ανήκουμε σε κάποια πλειοψηφία και σε κάποια μειοψηφία, αναλόγως με το θέμα, το χρόνο και τον τόπο!
Μπορεί οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί να είμαστε συντριπτική πλειοψηφία στην Ελλάδα, αλλά είμαστε ισχνή μειοψηφία στην Ιταλία ή την Ινδία!
Ο αυθεντικός, λοιπόν, ορισμός της Επικουρικότητας είναι η αποδοχή πως
Η πλειοψηφία μπορεί να αποφασίζει μόνο για θέματα που την αφορούν. Για επιμέρους θέματα ή περιοχές, η πλειοψηφία έχει δικαίωμα να αποφασίσει (στο πνεύμα της αλληλεγγύης) μόνον με την έννοια της βοήθειας, της στήριξης.
Ένα πολύ σύντομο παράδειγμα:
Σύμφωνα με την Αρχή της Επικουρικότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αποφασίσει για τους γενικούς κανόνες διαχείρισης των απορριμμάτων που θα ισχύουν υποχρεωτικά για όλα τα Κράτη- μέλη. Αλλά εναπόκειται σε κάθε χώρα να αποφασίσει σε ποια περιοχή της θα λειτουργήσει τις σχετικές εγκαταστάσεις.
Αυτό που μπορεί να αποφασίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι να βοηθήσει, (να επικουρήσει) με οικονομική στήριξη, με παροχή ειδικών γνώσεων κλπ μια χώρα – μέλος να σχεδιάσει και κατασκευάσει αυτούς τους χώρους. Αυτή είναι η Αρχή της Επικουρικότητας.
Η εφαρμογή της Αρχής της Επικουρικότητας απαντά ευθέως και στο δεύτερο ερώτημα για το αν είναι καλή επιλογή η διοικητική αυτοτέλεια της Αυτοδιοίκησης. Την απάντηση τη δίνει μια από τις βασικές συνιστώσες της βιώσιμης ανάπτυξης, που επιβάλλει ένα κοινωνικό σύστημα να διαθέτει πολλαπλές επιλογές.
Κοιτάξτε, είναι ξεκάθαρο: Η πρόοδος και η εξέλιξη σε κλίμα απόλυτης ομοιότητας είναι – εξ ορισμού – αδύνατη. Και αυτό απαντά ευθέως στη δεύτερη ερώτηση: τη διοικητική αυτοτέλεια τη χρειαζόμαστε γιατί παράγει πολλαπλές επιλογές, που είναι βασικός παράγοντας κοινωνικής ανάπτυξης και προόδου.
Και ερχόμαστε στο τρίτο και τελευταίο ερώτημα: Έχουμε συγκεκριμένες προτάσεις για τη διοικητική αυτοτέλεια ενόψει των επερχόμενων Μεταρρυθμίσεων;
Ε, τώρα, δεν χρειάζεται να ξανα-ανακαλύψουμε τον τροχό! Η ύπαρξη και η διεθνής αναγνώριση της αποτελεσματικότητας του θεσμού του εσωτερικού ελέγχου, του ιντέρναλ όντιτ (internalaudit)δεν είναι τυχαία. Δεν υπάρχει πιο έγκυρος και πιο αποτελεσματικός έλεγχος από αυτόν που μπορούν να κάνουν όσοι γνωρίζουν εκ των έσω τη λειτουργία ενός συστήματος. Να υιοθετήσουμε και να εφαρμόσουμε το ιντέρναλ όντιτ με θρησκευτική ευλάβεια.
Τη θεσμοθέτηση αποτελεσματικών εσωτερικών μηχανισμών ελέγχου σε έναν δήμο πρέπει να συμπληρώσουμε με προβλέψεις για σημαντική ελεγκτική αναβάθμιση του Δημοτικού Συμβουλίου, ως ανώτατου πολιτικού οργάνου του δήμου. Αυτές είναι δυο προτάσεις που μπορεί να επιφέρουν εύκολα αναγνωρίσιμη βελτίωση της διοικητικής αυτοτέλειας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Σας, κούρασα. Αλλά έβαλα κωδικοποιημένα τα τρία ερωτήματα γιατί σε περιόδους κρίσης δεν επιτρέπεται να κινούμαστε σε θολό και αστιγματικό πεδίο. Χρειαζόμαστε, όσο ποτέ, προτάσεις με ξεκάθαρο εννοιολογικό στίγμα.
Ευχαριστώ,
Νίκος Ταμπακίδης