Χαιρετισμός
Εκλεκτές και εκλεκτοί παριστάμενοι, δεν θα ονοματίσω έναν έναν για την οικονομία του χρόνου, αγαπημένες και αγαπημένοι συνάδελφοι, το δικό μου χαιρετισμό δεχτείτε και το καλωσόρισμα σε αυτή την διημερίδα που γίνεται με πρωτοβουλία της Ένωση Δημάρχων και της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής.
Το θέμα της εισήγησης είναι: «Διοικητική Αυτοτέλεια της Τ.Α»και θα προσπαθήσω όσο πιο σύντομα γίνεται να καταθέσω τις απόψεις μου περιληπτικά.
Αναφέρω πως το διάγραμμα αυτής της εισήγησης έχει πέντε (5) ενότητες, οι οποίες έχουν ως εξής:
I.Συνοπτική αποτίμηση του Προγράμματος «Καλλικράτης»
II.Θέση-Πρόταση για μια πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση με σαφή προσδιορισμό στο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄Βαθμού.
III.Αναγκαιότητα Μεταρρυθμίσεων στη Δημόσια Διοίκηση και Την Τοπική Αυτοδιοίκηση Ν. 4336/2015 (ο ρόλος της ΕΝΔΑ)
IV.Σχολιασμός στην πρόταση Αναθεώρησης Θεσμικού Πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Επιτροπή άρθρου 5 Ν.4368/2016)
V.Επίλογος με άγγιγμα της σημερινής πραγματικότητας γενικότερα και της έκφρασης άποψης για την περαιτέρω πορεία της Κεντρικής Διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης
I.Συνοπτική αποτίμηση του Προγράμματος «Καλλικράτης»
Το μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα «Καλλικράτης», το οποίο εφαρμόστηκε τον Ιανουάριο του 2011, ήρθε με σκοπό να μετουσιώσει σε πράξη πάγια και πολύχρονα αιτήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και των πολιτών για τη δημιουργία ενός κράτους, που θα σέβεται, θα στηρίζει, θα προστατεύει τον πολίτη και θα υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Ενός κράτους που θα ανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών για τη δυνατότητά του να διαχειριστεί με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα τους διαθέσιμους πόρους.
Η δημιουργία νέων – λιγότερων σε αριθμό , αλλά διοικητικά ισχυρότερων – Δήμων με την εφαρμογή του «Καλλικράτη» αποσκοπούσε στη δημιουργία βιώσιμων διοικητικών μονάδων, αλλά και διαχειριστικά ικανών να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις τοπικές υποθέσεις, αναλαμβάνοντας παράλληλα τη διεκπεραίωση κρατικών υποθέσεων σε τοπικό επίπεδο και αποτελώντας ουσιαστικά για τους πολίτες το συνδετικό τους κρίκο με το κράτος και την κεντρική διοίκηση. Βασική αρχή της νέας αρχιτεκτονικής της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ήταν η δημιουργία μιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης αυξημένων και σημαντικών αρμοδιοτήτων για την προώθηση και υλοποίηση συγκεκριμένων ενεργειών τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης στη βάση ενός αποκεντρωτικού συστήματος διακυβέρνησης, αποτινάζοντας από πάνω της όλα τα προβλήματα, τις καθυστερήσεις και τη γραφειοκρατία που την χαρακτήριζε. Συμπερασματικά, από όλα τα προηγούμενα που αναφέρθηκαν, η μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων στους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας αναμενόταν να συνεισφέρει στην επίτευξη περαιτέρω οικονομικής ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών, στη διεύρυνση και εμβάθυνση της δημοκρατίας με την ενεργότερη συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, στη συνεπαγόμενη μείωση των λειτουργικών εξόδων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στην καλύτερη και πληρέστερη εξυπηρέτηση των πολιτών, στόχοι οι οποίοι εν μέρει εμποδίστηκαν για διάφορους γνωστούς λόγους , που ο χρόνος δεν μου επιτρέπει να αναφέρω και να αναλύσω.
Ενδεικτικά επισημαίνεται ότι στα μειονεκτήματα του προγράμματος περιλαμβάνεται το γεγονός ότι η συνένωση των πρώην Καποδιστριακών Δήμων και Κοινοτήτων για τη δημιουργία των νέων Καλλικρατικών Δήμων ουσιαστικά έγινε βάσει κριτηρίων εγγύτητας και μόνο μεταξύ Δήμων και Κοινοτήτων, οι οποίοι βρίσκονταν εντός των διοικητικών ορίων των παλαιών Νομών. Παρόλο που προβλέφθηκε η εφαρμογή κριτηρίου βιωσιμότητας των νέων διοικητικών σχηματισμών, δυστυχώς δεν ελήφθησαν ουσιαστικά υπόψη σημαντικότατα κριτήρια, όπως τα κοινωνικοοικονομικά, γεωμορφολογικά και ιστορικά-πολιτιστικά χαρακτηριστικά των προϋπαρχόντων Δήμων. Σε πολλές περιπτώσεις εφαρμόστηκε η ισοπεδωτική λογική συγχωνεύσεων μεταξύ αστικών δήμων και ορεινών δήμων, ενώ δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις, που συγχωνεύτηκαν δήμοι που δεν είχαν κοινούς στόχους, καθώς οι τοπικές τους οικονομίες βασίζονταν σε διαφορετική παραγωγική διάρθρωση και δυνατότητες, και είχαν εν γένει διαφορετικό προσανατολισμό καθώς επίσης και διαφορετικά προβλήματα. Επίσης, η μη εφαρμογή ουσιαστικών και ενιαίων κριτηρίων, είχε ως αποτέλεσμα, να δημιουργηθούν και πάλι Δήμοι πολλών ταχυτήτων.
Έτσι, με τη λειτουργία των νέων Δήμων δημιουργήθηκαν αμέσως πρακτικά προβλήματα, μεταξύ των οποίων ήταν η αύξηση των χρονοαποστάσεων μεταξύ ορισμένων οικισμών από την έδρα και ταυτόχρονα από τις υπηρεσίες του δήμου, με τους πολίτες να μην εξυπηρετούνται ικανοποιητικά από αυτές και ουσιαστικά να υφίστανται περαιτέρω ταλαιπωρία. Σήμερα κατά γενική ομολογία αναγνωρίζεται αυτή η αστοχία της μεταρρύθμισης.
Το νομοθετικό πλαίσιο, βάσει του οποίου εφαρμόστηκε το Πρόγραμμα Καλλικράτης, παρουσίασε αρκετά ασαφή σημεία, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρείται επικάλυψη αρμοδιοτήτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της Αιρετής Περιφερειακής Διοίκησης.
Η μεταφορά των νέων αρμοδιοτήτων στους Δήμους σύμφωνα με το «Πρόγραμμα Καλλικράτης» δεν συνοδεύτηκε από ακριβή κοστολόγηση και αντίστοιχη χρηματοδότηση. Αξίζει να σημειωθεί πως οι Καλλικρατικοί Δήμοι ενισχύθηκαν, με περισσότερες από 220 αρμοδιότητες (πάνω από 300 αρμοδιότητες πέρασαν με την εφαρμογή του προγράμματος στις αιρετές περιφέρειες), ενώ σημειώθηκε ταυτόχρονη δραστική μείωση κονδυλίων. Αυτό οδήγησε στο προφανές αποτέλεσμα της μη εύρυθμης άσκησης, ακόμα και στοιχειωδών και αναγκαίων αρμοδιοτήτων.
Όμως, η μεταφορά των νέων αρμοδιοτήτων δεν υποστηρίχθηκε ούτε από την πρόσληψη του απαραίτητου εξειδικευμένου προσωπικού και την επιμόρφωση του υπάρχοντος, ώστε να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει τα καινούργια δεδομένα.
Εκτός των προηγουμένων, η εφαρμογή του Προγράμματος «Καλλικράτης» δεν συνοδεύτηκε από την προμήθεια και ανανέωση της απαραίτητης υλικοτεχνικής υποδομής (μηχανήματα έργων, μεταφορικά μέσα, απορριμματοφόρα, υλικοτεχνική υποδομή των υπηρεσιών σε Η/Υ κλπ), όπως έγινε με την εφαρμογή του «Καποδίστρια».
Αυτό που χρειάζεται είναι η εκπόνηση και υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης για τη βελτίωση της Πολύ-επίπεδης Διακυβέρνησης, το οποίο θα μπορούσε να περιέχει:
1.Την αξιολόγηση, κατά τομέα δημόσιας πολιτικής, της σημερινής κατανομής των αρμοδιοτήτων στα τέσσερα επίπεδα της Δημόσιας Διοίκησης (Κεντρική Διοίκηση, Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, Περιφέρειες και Δήμοι) και των μεταξύ τους σχέσεων κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών, ιδιαίτερα όταν αυτές είναι «συντρέχουσες».
2.Τη βελτίωση, κατά τομέα δημόσιας πολιτικής, του σχετικού κανονιστικού πλαισίου, προκειμένου να επιτυγχάνονται οι ανωτέρω αρχές και στόχοι κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή της τομεακής δημόσιας πολιτικής, αλλά και να διασφαλίζεται η πολιτική συνοχής των ανθρωπογεωγραφικών ενοτήτων της χώρας.
3.Τον προσδιορισμό των προϋποθέσεων και των όρων για την εφαρμογή του νέου κανονιστικού πλαισίου και ιδιαίτερα των αναγκαίων υλικών και άυλων πόρων, περιλαμβανομένων των δομών, των λειτουργιών και των σχέσεων των αντίστοιχων δημοσίων φορέων, καθώς και της διαλειτουργικότητας των συστημάτων τους.
4.Την αναβάθμιση και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους, τη διασφάλιση της θεσμικής μνήμης και μηχανισμών διαχείρισης της γνώσης και τη βελτίωση της διοικητικής κουλτούρας στο δημόσιο τομέα.
Οι αρχές και οι στόχοι για τη συγκρότηση αυτού του Διοικητικού Συστήματος είναι οι ακόλουθες:
• Η επίτευξη της αποτελεσματικότητας στον προγραμματισμό και τη λειτουργία του συστήματος, που προϋποθέτει διαλειτουργικότητα και ισχυρές διαδραστικές σχέσεις των τεσσάρων επιπέδων και δημιουργεί οικονομίες κλίμακας.
• Ο σεβασμός της συνταγματικά κατοχυρωμένης διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφερειών και Δήμων), που προϋποθέτει τη δημοκρατική λειτουργία του συστήματος. Όχι σε παλινδρομήσεις. Ναι σε ισχυρούς Δήμους με Αυτόνομη Αυτοδιοίκηση. Ναι στον έλεγχο από το Δημοτικό Συμβούλιο. Ναι στην Αναβάθμιση με πλήρη αυτοτέλεια και ασφαλώς με έλεγχο σαφή, προσδιορισμένο και όχι κατακερματισμένο σε διάφορες Αρχές.
• Η διασφάλιση της αρχής της επικουρικότητας.
• Η επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής εγγύτητας παροχής των υπηρεσιών στους πολίτες και με τρόπο που να διασφαλίζεται η ίδια ποιότητα, προσβασιμότητα και καθολικότητά τους.
Τελικά και επειδή το Πρόγραμμα Καλλικράτης εμφάνιζε εξ αρχής σχεδιαστικές και άλλες εγγενείς αδυναμίες, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό επηρέασαν αρνητικά την πορεία των ΟΤΑ, για το λόγο αυτό και στη βάση των προτάσεων συγκεκριμένης πολιτικής, αξιοποιώντας και τις καλές πρακτικές άλλων χωρών της ΕΕ, θα πρέπει να υπάρξει μια νέα συνολική μεταρρύθμιση.
II. Θέση-Πρόταση για μια πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση με σαφή προσδιορισμό στο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄Βαθμού.
Όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, μία μεγάλη αδυναμία της μεταρρύθμισης του «Καλλικράτη» ήταν το γεγονός ότι αυτή αφορούσε στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αφήνοντας, σχεδόν, ανέγγιχτο το κεντρικό, καθώς και τις σχέσεις μεταξύ κεντρικού από τη μια, και περιφερειακού και τοπικού επιπέδου από την άλλη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να συνεχίσουν να υπάρχουν επικαλύψεις και συγκρούσεις αρμοδιοτήτων μεταξύ των επί μέρους διοικητικών επιπέδων, με αρνητικές επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα των δημόσιων πολιτικών στη χώρα μας. Συνεπώς, το μεγάλο ζητούμενο εξακολουθεί να είναι η εκπόνηση μιας νέας αρχιτεκτονικής για την πολύ-επίπεδη διακυβέρνηση της Ελλάδας. Με αποσπασματικές μεταρρυθμίσεις δεν δύναται να επιτευχθεί η συνολική βελτίωση του διοικητικού συστήματος.
Προκειμένου, όμως, να προσεγγιστεί με όρους πολιτικής και διοικητικής επιστήμης η έννοια της «Πολύ-επίπεδης Διακυβέρνησης», είναι αναγκαίο να κατανοηθεί, ότι η Δημόσια Διοίκηση όλων των επιπέδων αποτελεί ένα ενιαίο διοικητικό σύστημα και, επομένως, ότι πρέπει να προσεγγιστεί συστημικά το ζήτημα της λεγόμενης «κατανομής των αρμοδιοτήτων» στα τέσσερα επίπεδα άσκησης της πολιτικής εξουσίας και της δημόσιας διοίκησης (public management), δηλαδή στην Κεντρική Διοίκηση, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, τις Περιφέρειες και τους Δήμους, και να προσδιοριστούν οι μεταξύ τους σχέσεις, ως «συστημικές» σχέσεις.
Στο πλαίσιο της ανωτέρω αξιολόγησης της κατανομής των αρμοδιοτήτων, αξιολογείται και η σκοπιμότητα της διατήρησης των (αποκεντρωμένων) Περιφερειακών υπηρεσιών των κεντρικών δημοσίων φορέων ή της μεταφοράς τους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Περιφέρειες και Δήμους), μαζί με τους αντίστοιχους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους. Ενδεικτικά, οι λειτουργικές περιοχές στις οποίες μπορεί να αποσαφηνιστούν και να επανα–θεσμοθετηθούν οι αρμοδιότητες και οι σχέσεις μεταξύ Υπουργείων – Αποκεντρωμένων Διοικήσεων – Περιφερειών – Δήμων είναι οι ακόλουθες :
1. Αναπτυξιακός, χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός και πολιτική χρήσεων γης.
2. Εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνική πολιτική, πολιτική πρόνοιας και απασχόλησης.
3. Αδειοδότηση επαγγελματικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας στους τομείς Αγροτικής Οικονομίας (Γεωργίας – Κτηνοτροφίας – Αλιείας), Ανάπτυξης (Φυσικών Πόρων – Ενέργειας – Βιομηχανίας – Απασχόλησης – Εμπορίου – Τουρισμού), Μεταφορών – Επικοινωνιών, Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας, Παιδείας – Πολιτισμού – Αθλητισμού.
4. Αδειοδότηση των έργων και επενδύσεων περιφερειακής και τοπικής σημασίας (με βάση τα εκάστοτε εγκεκριμένα χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια).
5. Παρακολούθηση της κατάστασης του περιβάλλοντος και εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου προστασίας του περιβάλλοντος (έδαφος, αέρας, θάλασσα), π.χ. έγκριση Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
6. Διαχείριση των υδάτων, στερεών και υγρών αποβλήτων, κινδύνων από φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές – Πολιτική προστασία.
7. Ανάδειξη των πολιτιστικών πόρων και προώθηση του τουρισμού.
8. Διοίκηση της ενδοπεριφερειακής συγκοινωνίας, παρακολούθηση της λειτουργίας και συντήρηση των συγκοινωνιακών έργων περιφερειακής και τοπικής σημασίας.
9. Διαχείριση των δημόσιων ακινήτων και υποδομών περιφερειακής και τοπικής σημασίας, των πάρκων και των ορεινών όγκων.
10. Διαχείριση λιμένων, μαρίνων και των παράκτιων εγκαταστάσεων, κ.α.
Οι ανωτέρω λειτουργικές περιοχές ανήκουν σε τομείς δημόσιας πολιτικής που αντιστοιχούν σε εξειδικευμένα Υπουργεία. Επομένως, απαιτείται η καταγραφή και αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης στις ανωτέρω λειτουργικές περιοχές, σε συνεργασία με το αντίστοιχο Υπουργείο, ως προς την άσκηση της κατά τομέα δημόσιας πολιτικής και ιδιαίτερα όσον αφορά την κατανομή των αρμοδιοτήτων στα τέσσερα επίπεδα της Διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης και των συστημικών σχέσεων μεταξύ των επιπέδων αυτών.
ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Για την εφαρμογή του νέου κανονιστικού πλαισίου απαιτείται ο σχεδιασμός ενός Ολοκληρωμένου Προγράμματος, που θα περιλαμβάνει τους αναγκαίους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, προδιαγραφές και πρότυπα, επικοινωνία με τους πολίτες και διοίκηση των αλλαγών και του Προγράμματος. Επίσης, σκόπιμη είναι η οργάνωση πολιτικών πρωτοβουλιών για τη σταδιακή αλλαγή της κουλτούρας του πολιτικού και του διοικητικού συστήματος, από το πατερναλιστικό σύστημα αξιών σε κοινωνικές αξίες εταιρικών σχέσεων και συνεργειών, από την μονοπολική πολιτική αντίληψη στην πολυπολική αντίληψη και από το συγκεντρωτικό και ιεραρχικό μοντέλο άσκησης διοίκησης σε ένα αποκεντρωτικό και δικτυακό σύστημα δημόσιου μάνατζμεντ.
III. Αναγκαιότητα Μεταρρυθμίσεων στην Δημόσια Διοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση Ν. 4336/2015 (Ρόλος ΕΝΔΑ)
Όπως γνωρίζουμε όλοι, πολύ σύντομα η χώρα μας θα πρέπει να προχωρήσει σε λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την εισαγωγή Μεταρρυθμίσεων στη Δημόσια Διοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στην πραγματικότητα, οι δεσμεύσεις της κυβέρνησης για Μεταρρυθμίσεις στους τομείς της Δημόσιας Διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης, έπρεπε ήδη να έχουν γίνει.
Χρησιμοποιώ τον όρο «δεσμεύσεις» γιατί σύμφωνα με το νόμο 4336/2015, που αποτελεί ένα κείμενο προγραμματικών δεσμεύσεων της χώρας μας στα πλαίσια της συμφωνίας χρηματοδότησης της Ελλάδας με τριετές πρόγραμμα του ΕΜΣ, υπάρχει ένα ειδικό κεφάλαιο με τίτλο « Ένα σύγχρονο Κράτος και μια σύγχρονη Δημόσια Διοίκηση», όπου ρητά προβλέπεται ότι οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να περιλαμβάνουν:
«Μια σημαντική αναβάθμιση του ρόλου της Τ.Α σε αμφότερα τα επίπεδα, με σκοπό την ενίσχυση της Τοπικής Αυτονομίας και τον εξορθολογισμό των διοικητικών διαδικασιών των Τοπικών Αρχών».
Δεδομένου ότι η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο ζει σε αστικές περιοχές, η εμπειρία και η θεσμική μνήμη των αιρετών, που υπηρέτησαν ή υπηρετούν αστικούς δήμους πρέπει να έχει οργανωμένη και κωδικοποιημένη παρουσία σε οποιαδήποτε σοβαρή συμμετοχική προσπάθεια εκσυγχρονισμού της Διακυβέρνησης της χώρας μας.
Αυτή την ανάγκη για οργάνωση, εμπλουτισμό και κωδικοποίηση της εμπειρίας των μελών της Ένωσης μας πρέπει να την καλύψουμε ακόμα και αν δεν υπήρχαν οι δεσμεύσεις του Ν. 4336/2015.
Στόχοι αταλάντευτοι θα πρέπει να είναι:
• Εξυπηρέτηση των πολιτών
• Στήριξη της Τοπικής Οικονομίας και της Απασχόλησης
• Απλοποίηση/βελτίωση διοικητικών διαδικασιών
• Προστασία και αναβάθμιση του Περιβάλλοντος
• Αποτελεσματική στήριξη στα πλαίσια δράσεων πολυδιάστατης Κοινωνικής Πολιτικής, ατόμων, που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όπως οι Ηλικιωμένοι, τα ΑμεΑ, τα παιδιά, οι μονογονεακές οικογένειες, οι άνεργοι, οι οικονομικά αδύναμοι, οι μετανάστες, οι Ρομά κ.λ.π.
• Πολιτική προστασία
• Προώθηση της κοινωνίας των πολιτών
• Αξιοποίηση των κοινωνικών υποδομών
• Δημιουργία για τους πολίτες πολλαπλών επιλογών διαδημοτικών ευκαιριών στους τομείς του Αθλητισμού του Πολιτισμού, του Εθελοντισμού, της αναψυχής κλπ
• Συνεργασία με επιστημονικούς / ερευνητικούς/ επαγγελματικούς φορείς, όπως Πανεπιστήμια, Επιμελητήρια και Ερευνητικά Κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού σε τομείς, που προωθούν τις αρχές της σύγχρονης Διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα της Διοίκησης ( Κεντρική, Αποκεντρωμένη, Περιφερειακή, Τοπική Αυτοδιοίκηση).
• Εκπαίδευση, κατάρτιση και επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού, που στελεχώνει τους μηχανισμούς διοίκησης όλων των επιπέδων.
• Τεχνική στήριξη των Υπηρεσιών διοικητικών φορέων για τη σύνταξη σύγχρονων και αποδοτικών Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας με αρχιτεκτονική δικτυακής λειτουργάις.
• Συνεργασία με άλλους διεθνείς, εθνικούς, περιφερειακούς ή τοπικούς φορείς και μηχανισμούς , που συμβάλλουν στη σύγχρονη διακυβέρνηση.
• Διεκδίκηση εθνικών και Ευρωπαϊκών πόρων για τη στήριξη και την προώθηση των σκοπών του φορέα.
Η Ένωση Δημάρχων Αττικής, που επί μια σχεδόν δεκαετία δίνει το θετικό της στίγμα στα δρώμενα της Αυτοδιοίκησης, με βάση το προσωπικό κύρος και την προσωπική διαδρομή του καθενός, την μέγιστη εμπειρία των μελών, σε συνεργασία με τους άλλους θεσμικούς φορείς ΚΕΔΕ, ΠΕΔΑ κλπ ασφαλώς θα συμβάλλει αποφασιστικά στην αναβάθμιση του ίδιου θεσμού της Αυτοδιοίκησης. Μέσα από προτάσεις , που στηρίζονται σε γνώσεις και εμπειρίες στελεχών με τεράστια εφαρμοσμένη αυτοδιοικητική πρακτική, θα δημιουργηθούν παρεμβάσεις, που θα αναδείξουν την απαράμιλλη ικανότητα της Αυτοδιοίκησης να λύνει καθημερινά, άλλα και σύνθετα αναπτυξιακά προβλήματα.
ΙV. Σχολιασμός στην πρόταση Αναθεώρησης του Θεσμικού Πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Στο Υπουργείο Εσωτερικών συστήθηκε ειδική Επιτροπή με βάση το αριθμ. 5 Ν 4368/2016, για να συντάξει πρόταση αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής 
Αυτοδιοίκησης
Εκφράζοντας συνοπτικά την άποψή μου, με βάση και τα όσα συζητήθηκαν στο ΔΣ της ΕΝΩΣΗΣ μας, επισημαίνω τα παρακάτω:
• Το Πόρισμα-Πρόταση ως άτολμη μπορεί να χαρακτηριστεί, αφού στερείται γενικότερα, μια ξεκάθαρης φιλοσοφίας, για την ενδυνάμωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την απαλλαγή της από τον σφικτό «εναγκαλισμό» του Κεντρικού Κράτους. Δεν υποστηρίζεται, η κατά το Σύνταγμα και το Ευρωπαϊκό κεκτημένο, Διοικητική Αυτοτέλεια, αφού μεγάλο τμήμα της δράσης των Ο.Τ.Α, συνεχίζει να καθορίζεται με Νόμους από το Κράτος. Τα Δημοτικά Συμβούλια, δεν προβλέπεται να έχουν αποφασιστικό ρόλο, στα τοπικά ζητήματα, ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν τις τοπικές δυνατότητες για ευκαιρίες και να δώσουν λύσεις στα τοπικά προβλήματα, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες τους.
• Δεν αντιμετωπίζεται η απαραίτητη προϋπόθεση για την Διοικητική Αυτοτέλεια, που είναι η Οικονομική Αυτοτέλεια. Το Πόρισμα περιορίζεται σε προτάσεις για αναδιανομή των ΚΑΠ και πρόνοιες για την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας. Δεν τολμά πρόταση για ριζική Φορολογική Μεταρρύθμιση.
• Δεν ασχολείται με το κόστος υποστήριξης των προτεινόμενων θεσμικών αλλαγών. Θυμίζουμε ότι το Σχέδιο «Καποδίστριας» και το Πρόγραμμα «Καλλικράτης», κατά μεγάλο μέρος απέτυχαν, γιατί δεν υπήρξε η ανάλογη οικονομική στήριξη.
• Το Πόρισμα–Πρόταση ασχολείται ελάχιστα με το μείζον θέμα της αναβάθμισης της καταστατικής θέσης των αιρετών. Περιορίζεται στο θέμα των αδειών και της αντιμισθίας των αιρετών, ως και την ιδιάζουσα δωσιδικία. Η θωράκιση των αιρετών με πρόνοιες αντίστοιχες των συναδέλφων της ΕΕ σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο αλλά και των αιρετών του Κοινοβουλίου ( πλην της διάταξης ευθύνης υπουργών), είναι καθοριστικός παράγων προσέλκυσης ποιοτικού πολιτικού προσωπικού στην Τ.Α. Δεν μπορεί ο Δήμαρχος και ο Περιφερειάρχης να αντιμετωπίζονται ως δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ έχουν την ίδια νομιμοποιητική βάση με τους Βουλευτές.
• Δεν διαφαίνεται μια ριζοσπαστική πρόταση για έναν «οδικό χάρτη», που θα οδηγήσει τα μεν Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση σε πλήρη ανάληψη της ευθύνης του Κοινωνικού Κράτους και τη Δευτεροβάθμια σε σημαντικό εταίρο του Κράτους στην Αναπτυξιακή πορεία της χώρας.
• Θετικά κρίνεται η πρόταση για καταγραφή και ανακατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ Α΄βαθμιας ΤΑ , Β΄βαθμιας ΤΑ και Κεντρικού Κράτους. Όμως απαιτείται σοβαρή επεξεργασία και κυρίως πολιτική βούληση, κόντρα στις παγιωμένες αντιλήψεις και πρακτικές.
• Στο θέμα της εποπτείας και του ελέγχου, θετικά κρίνεται η πρόταση για καθιέρωση ενιαίας Αρχής Ελέγχου, με επιλογή του επικεφαλής με διαδικασία αντίστοιχη των Ανεξάρτητων Αρχών. Όμως η πρόταση παράλληλα, για ελέγχους από τον Γεν. Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και η παντελής έλλειψη αναφοράς στην λειτουργία του Ελεγκτικού Συνεδρίου και των προβλημάτων , που δημιουργεί ο τρόπος άσκησης του ελέγχου που διενεργεί, καθιστά ελλιπή την πρόταση και διαιωνίζει τη σύγχυση.
• Θετικά κρίνεται το Σύστημα Διοίκησης (Δήμαρχο-Αντιδήμαρχος-Δ.Σ-Ε.Ε) με κατάργηση των Επιτροπών, όπως επίσης η ενδυνάμωση των αρμοδιοτήτων των Δημοτικών Ενοτήτων. Η κατάργηση της Οικονομικής Επιτροπής δεν θα πρέπει να ενισχύσει τη γραφειοκρατία με υπερφόρτωση του (δυσκίνητου Δ.Σ) αλλά με μεταβίβαση στην Ε.Ε (Δήμαρχος-Αντιδήμαρχος) και Δημοτικές Ενότητες των σχετικών εκτελεστικών αρμοδιοτήτων.
• Θετικά κρίνονται οι προτάσεις για Θεσμούς Κοινωνικής Συμμετοχής (τοπικά δημοψηφίσματα, ηλεκτρονική διαβούλευση κλπ) πάντοτε όμως με συμβουλευτικό χαρακτήρα.
• Θετικά κρίνονται τα περί άσκησης αρμοδιοτήτων και στήριξης των αδυνάμων Δήμων, με ελάχιστες υποχρεωτικές λειτουργίες, όμως οι αρμοδιότητες, που αδυνατούν να αναλάβουν οι Δήμοι θα πρέπει να αναληφθούν από δομές της ίδιας της α΄βαθμιας Αυτοδιοίκησης.
• Τα περί διεύρυνσης ανταποδοτικών υπηρεσιών με καθορισμό νέων, πλην της καθαριότητας και του ηλεκτροφωτισμού, κινούνται ακριβώς στο πλαίσιο που υπογραμμίσθηκε στις παρατηρήσεις της Ένωσης περί μη ΥΠΑΡΞΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑΣ των ΔΗΜΩΝ. Αφού η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ των ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ σε μια Αυτοδιοίκηση κατά τα πρότυπα της Ευρώπης, δεν μπορεί να είναι παρά πλήρης ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ του κάθε ΔΗΜΟΥ και του Δημοτικού του Συμβουλίου. Όλοι οι πόροι του Δήμου είναι ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΟΙ προς τους Δημότες.
• Η αλλαγή του Νόμου επί το αναλογικότερο ( καθιέρωση του συστήματος εκλογών με απλή αναλογική), μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη ακυβερνησία τους Δήμους και τις Περιφέρειες. Οι προτάσεις για «διαδικασίες διαβούλευσης» ή «εποικοδομητική άρνηση ψήφου» είναι ανεδαφικές, ατελέσφορες και αναποτελεσματικές και δεν μπορούν να λειτουργήσουν, ως ασφαλιστικές δικλείδες για την ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ των ΟΤΑ.
Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι: ο περιορισμός της κρατικής παρεμβατικότητας ασφαλώς θα οδηγήσει ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να γίνει εκτός των άλλων, μοχλός ανάπτυξης-κοινωνικής συνοχής και βελτίωσης της ποιότητας ζωής των πολιτών.
VI. Eπίλογος
Οι βασικές αρχές λειτουργία και διοίκησης των Οργανισμών
Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Είναι σαφές πως η Αυτοδιοίκηση για να πετύχει τους στόχους και τους σκοπούς της πρέπει να λειτουργήσει απόλυτα με αρχές και αξίες, ακόμα καλύτεα από τη σημερινή της λειτουργία. Αναφερόμενος στις βασικές αρχές λειτουργία και δρ΄σης των ΟΤΑ , θα ήθελα από την αρχή να επισημάνω ότι δεν «κομίζω γλαύκα στην Αθήνα». Απλώς προσπαθώ να κωδικοποιήσω την θετική και την αρνητική εμπειρία μου από τη μακρόχρονη θητεία μου στη θέση του Δημάρχου Ηλιούπολη και από την συμμετοχή μου στα όργανα κεντρικών Οργάνων των ΟΤΑ της χώρας μας.
Συνοπτικά και τελείως ενδεικτικά αναφέρω τις αρχές, που πρέπει να ισχύουν και να εφαρμόζονται χωρίς τις οποίες, τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί ποιοτικά, ποσοτικά, αναβαθμιστικά.
Η αρχή της ομοψυχίας και της συνεργασίας
Η αρχή της διαφάνειας και της χρηστής διαχείρισης
Η αρχή της ανεξαρτησίας και της αυτοτέλειας
Η αρχή της διευρένησης – επέκτασης των αρμοδιοτήτων και η αυτονόητη ανάγκη αντίστοιχης εκχώρησης πρόσθετων πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η αρχή του στρατηγικού σχεδιασμού και προγραμματισμού
Απευθύνομαι σε εσάς αξιότιμε Κύριε Υπουργέ, που παρίστασθε και χαιρόμαστε γι΄αυτό. Επιτρέψατε μου να σας θυμίσω τη ρήση: «Άνθρωπε στο διάβα σου να μην αφήσεις μόνο το δυνατό σου πάτημα αλλά το χνάρι της ψυχής σου».
Παρακαλώ τολμήστε να εφαρμόσετε ακέραια και αταλάντευτα τις συνταγματικές επιταγές για την Αυτοδιοίκηση. Έτσι να είστε σίγουρος πως θα αφήσετε το χνάρι σας και θα δώσετε νόημα στο αξίωμα, που υπηρετείτε. Ξέρετε άλλωστε πως τα αξιώματα έρχονται και παρέρχονται. Μένουν μόνο οι πράξεις μας.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Θεόδωρος Γεωργάκης